Ergenlerde Anne Baba Tutumları, Sosyodemografik Özellikler ve Suç Eğilimi Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi
Havagül Aslan ve Asil Ali Özdoğru
Ergenlik dönemi, yaşanan hızlı fiziksel, bilişsel ve sosyal-duygusal değişimlerle çocukluktan yetişkinliğe geçişin gerçekleştiği önemli bir gelişim dönemidir. Bu dönemde anne babaların çocuklarıyla olan ilişkileri gelişimin seyri açısından büyük önem taşımaktadır. Yapılan araştırmalarda pozitif ebeveynlik davranışlarının ergenlerin beyin gelişimi (Whittle vd., 2014), yaşam doyumu (Li vd., 2023) ve ruh sağlığı (Tabak ve Zawadzka, 2017) gibi birçok gelişimsel çıktıyla ve evlilik istikrarı (Kang ve Jaswal, 2009) ve sosyoekonomik statü (Azad vd., 2014) gibi bazı sosyodemografik özelliklerle ilişkili olduğu görülmüştür. Bu araştırma çalışmasında ergenlerin anne baba tutumlarının sosyodemografik özellikleri ve suç eğilimleriyle olan ilişkisi incelenmiştir. İlişkisel tarama modelinde tasarlan bu araştırma kapsamında Zonguldak ilinin merkez ve çevre ilçelerinde öğrenim gören 235 lise öğrencisinden veri toplanmıştır. Yaş ortalaması 16,18 (SS=0,9) olan katılımcıların %69’u kız öğrencilerden oluşmaktadır. Katılımcılar kişisel bilgi formu, Ana Baba Tutum Ölçeği (Kuzgun ve Eldeleklioğlu, 1999) ve Ergenlerde Suça Yönelik Davranım Sorunları Ölçeği’nden (Gürsel, 1997) oluşan bir anketi tamamlamıştır. Elde edilen verilerin normal dağılım özelliği sergilediği görülmüş ve veri analizinde parametrik denence testleri kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre anne baba tutumu, sosyodemografik özellikler ve suç eğilimi arasında istatistiksel olarak anlamlı seviyede ilişkiler tespit edilmiştir. Anne baba tutumu, ergenlerin cinsiyet, okul türü, gelir düzeyi, anne eğitim durumu ve spor yapma özelliklerine göre farklılık göstermektedir. Koruyucu-istekçi anne baba tutumu ile suça eğilim arasında anlamlı bir negatif korelasyon bulunurken otoriter anne baba tutumu ve demokratik anne baba tutumu ile suça eğilim arasında anlamlı bir pozitif korelasyon bulunmuştur. Erkek, anne babası ayrı yaşayan, sigara ve uyuşturucu kullanan ergenlerin suça eğilim düzeylerinin istatistiksel olarak anlamlı seviyede daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın bulguları alanyazındaki bulgularla benzerlik ve farklılıklar göstermektedir. Anne baba tutumu ve suç eğiliminin sosyodemografik özellikler ile olan ilişkileri alanyazındaki bulgularla büyük oranda örtüşmekle beraber anne baba tutumu ve suç eğilimi arasındaki ilişkilerde bazı farklılıklar gözlenmiştir. Bu durum çalışmada kuramsal ve yöntemsel açılardan tartışılmıştır.
Havagül Aslan ve Asil Ali Özdoğru
Ergenlik dönemi, yaşanan hızlı fiziksel, bilişsel ve sosyal-duygusal değişimlerle çocukluktan yetişkinliğe geçişin gerçekleştiği önemli bir gelişim dönemidir. Bu dönemde anne babaların çocuklarıyla olan ilişkileri gelişimin seyri açısından büyük önem taşımaktadır. Yapılan araştırmalarda pozitif ebeveynlik davranışlarının ergenlerin beyin gelişimi (Whittle vd., 2014), yaşam doyumu (Li vd., 2023) ve ruh sağlığı (Tabak ve Zawadzka, 2017) gibi birçok gelişimsel çıktıyla ve evlilik istikrarı (Kang ve Jaswal, 2009) ve sosyoekonomik statü (Azad vd., 2014) gibi bazı sosyodemografik özelliklerle ilişkili olduğu görülmüştür. Bu araştırma çalışmasında ergenlerin anne baba tutumlarının sosyodemografik özellikleri ve suç eğilimleriyle olan ilişkisi incelenmiştir. İlişkisel tarama modelinde tasarlan bu araştırma kapsamında Zonguldak ilinin merkez ve çevre ilçelerinde öğrenim gören 235 lise öğrencisinden veri toplanmıştır. Yaş ortalaması 16,18 (SS=0,9) olan katılımcıların %69’u kız öğrencilerden oluşmaktadır. Katılımcılar kişisel bilgi formu, Ana Baba Tutum Ölçeği (Kuzgun ve Eldeleklioğlu, 1999) ve Ergenlerde Suça Yönelik Davranım Sorunları Ölçeği’nden (Gürsel, 1997) oluşan bir anketi tamamlamıştır. Elde edilen verilerin normal dağılım özelliği sergilediği görülmüş ve veri analizinde parametrik denence testleri kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre anne baba tutumu, sosyodemografik özellikler ve suç eğilimi arasında istatistiksel olarak anlamlı seviyede ilişkiler tespit edilmiştir. Anne baba tutumu, ergenlerin cinsiyet, okul türü, gelir düzeyi, anne eğitim durumu ve spor yapma özelliklerine göre farklılık göstermektedir. Koruyucu-istekçi anne baba tutumu ile suça eğilim arasında anlamlı bir negatif korelasyon bulunurken otoriter anne baba tutumu ve demokratik anne baba tutumu ile suça eğilim arasında anlamlı bir pozitif korelasyon bulunmuştur. Erkek, anne babası ayrı yaşayan, sigara ve uyuşturucu kullanan ergenlerin suça eğilim düzeylerinin istatistiksel olarak anlamlı seviyede daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın bulguları alanyazındaki bulgularla benzerlik ve farklılıklar göstermektedir. Anne baba tutumu ve suç eğiliminin sosyodemografik özellikler ile olan ilişkileri alanyazındaki bulgularla büyük oranda örtüşmekle beraber anne baba tutumu ve suç eğilimi arasındaki ilişkilerde bazı farklılıklar gözlenmiştir. Bu durum çalışmada kuramsal ve yöntemsel açılardan tartışılmıştır.Atıf: Aslan, H. ve Özdoğru, A. A. (2024, Nisan 19-20). Ergenlerde anne baba tutumları, sosyodemografik özellikler ve suç eğilimi arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Sözlü bildiri sunumu]. 6. Uluslararası Pozitif Psikoloji Kongresi, İstanbul, Türkiye. https://ppcongress.com/
