Psikoloji 2014

Ergenlerin Okuma Alışkanlığı ve Akademik Başarılarının Dört Ülkede Karşılaştırılması

Asil Ali Özdoğru

Okul dışı zaman kullanımı çocuk ve ergenlerin bilişsel, duygusal ve sosyal gelişimlerini önemli ölçüde etkilemektedir. Farklı ülkelerdeki ergenlerin etkinlik tercihleri ve sürelerinin belirlenerek farklı psikolojik çıktılarla ilişkilerinin açıklanması hem pozitif gençlik gelişimi açısından hem de ulusal eğitim ve sosyal politikalar açısından önem arz etmektedir. Okul dışı zaman etkinlikleri arasında okuma alışkanlığının akademik başarıya etkisi bir çok çalışmada ortaya konmuştur (örn.; Baş ve Şahin, 2012; Moje, Overby, Tysvaer ve Morris, 2008). Bu araştırmada da Türkiye’deki ergenlerin okuma alışkanlıklarının farklı kıtalardan üç ülkedeki yaşıtlarıyla karşılaştırmalı olarak incelenmesi ve akademik başarılarıyla olan ilişkisi incelenmektedir.

Araştırma ikincil veri analizi yöntemi kullanılarak, İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı’nın (OECD) 2009 yılı Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) araştırmasında toplanan verilerin seçilen ülkeler için incelenmesini içerir. Farklı ekonomik ve kültürel özellikleri temsil etmeleri nedeniyle Türkiye, Bulgaristan, Tayvan ve ABD çalışmaya dâhil edilmiştir. Her dört ülkeden 4.500’erden fazla 15 yaşındaki öğrenci PISA 2009’a katılmıştır.

Ortalama PISA fen ve matematik test başarı puanı diğer ülkelerden daha yüksek olan Tayvan’lı öğrenciler arasında okuma zevki olmayan öğrencilerin oranının diğer ülkelerden istatiksel olarak anlamlı bir şekilde daha düşük olduğu görülmüştür. Günde 2 saatten fazla kitap okuyan öğrencilerin oranında da Tayvan’lı öğrencilerin oranı diğerlerine göre anlamlı olarak daha yüksektir. Öğrencilerin kitap okuma süreleriyle fen, matematik ve okuma becerileri puanları arasındaki olumlu yönde doğrusal bir ilişki varken bu ilişki Türkiye’de daha zayıftır. Türkiye’deki çocukların okuma alışkanlıkları ve başarıları arasındaki ilişkide diğer ülkelerden farklı olarak her üç testte de günde 30 ila 60 dakika okumaya kadar olumlu bir ilişki söz konusu iken 1 saat ve üzeri okuma sürelerinde ortalama başarı puanı düşüş göstermektedir.

Bu bulgular Türkiye’deki ergenlerin çalışmadaki diğer akranlarına göre çok daha az kitap okuduğunu göstermemekle beraber okuma alışkanlıklarının akademik başarıyla olan ilişkisinde diğer ülkelerden farklı bir durum sergilemiştir. Bir başka araştırmada da öğrencilerin başarı puanları arasındaki farkın oluşumunda sosyoekonomik kökenin etkisinin Türkiye’de diğer ülkelerden daha fazla olduğu saptanmıştır (ERG, 2010). Türkiye’ye özgü bu tarz farklılıkların anlaşılmasında eğitim sisteminin yapısı ve süreçleri, ailelerin beklenti ve destekleri ile ergenlerin zaman kullanımına dair birçok sosyokültürel etken değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler: Ergen gelişimi, okul dışı zaman, kitap okuma, akademik başarı, kültürel farklar

Atıf: Özdoğru, A. A. (2014, Nisan). Ergenlerin okuma alışkanlığı ve akademik başarılarının dört ülkede karşılaştırılması. 18. Ulusal Psikoloji Kongresi'nde sunulmuş bildiri, Bursa, Türkiye.