Bilişsel Bilim Alanlarında Öğrenim Gören Üniversite Öğrencilerinin İnsan Beyni ve Yapay Zekâ Hakkındaki Bilgileri
Asil Ali Özdoğru, Ömer Faruk Tan ve Emirhan Abacı
AMAÇ: Bilişsel bilim zihnin yapısını, işleyişini ve işlevini anlamayı hedefleyen disiplinler arası bir alandır. Psikoloji, felsefe, antropoloji, dilbilim, nörobilim ve bilgisayar bilimleri bu alanlarda yer almaktadır. Bu alanlarda yapılan çalışmalarda beyin ve zekâ konuları farklı açılardan incelenmektedir. Bu konular arasında insan beyni ve yapay zekâ son dönemlerde geliştirilen yöntem ve teknolojilerle çok daha ileri seviyede anlaşılabilmiştir. Her ne kadar bilim dünyasında bu konularda artan bir bilgi üretimi söz konusu olsa da genel olarak toplumda eksik ve yanlış bilgiler bulunmaktadır. Örneğin nöromitler, beynin mekanizmasına ve neler yapabileceğine dair sağlam bilimsel temelleri olmayan yanlış inanışlardır. Dünyanın farklı bölgelerinde üniversite öğrencisi ve öğretmenlerle yapılan çalışmalarda nöromitlerin oldukça yaygın olduğu görülmüştür (Rato et al., 2013). Bu çalışmada üniversitede bilişsel bilimle ilgili bölümlerde öğrenim gören öğrencilerin sahip oldukları nöromitler ve yapay zekâ hakkındaki bilgileri araştırılmıştır.
YÖNTEM: İstanbul’daki bir vakıf üniversitesinin Psikoloji, Felsefe, Moleküler Biyoloji ve Genetik (MBG), Bilgisayar Mühendisliği lisans ve Nörobilim yüksek lisans programlarında öğrenim gören toplam 502 öğrenciye (%74 kadın, yaş ort. 22) anket uygulaması yapılmıştır. Ankette sosyodemografik bilgi formuna ek olarak, Dekker ve arkadaşları (2012) tarafından geliştirilen ve Karakuş (2014) tarafından Türkçe’ye uyarlanan 32 maddelik nöromit ölçeği ile araştırmacılar tarafından geliştirilen 22 maddelik yapay zekâ bilgi testi kullanılmıştır.
BULGULAR: Nöromit ölçeği ve yapay zekâ testlerinden alınan puanlar yüzde olarak hesaplanarak katılımcıların nöromit ve yapay zekâ bilgi seviyeleri ortaya çıkarılmıştır. Tüm katılımcıların ortalama nöromit yüzde puanı 52,1 (SS=9,90), yapay zekâ bilgi puanı ise 47,4 (SS=11,7) bulunmuştur. Bölüm ve sınıf bağımsız değişkenleri ile nöromit ve yapay zekâ bilgisi bağımlı değişkenleri arasında yapılan iki yönlü varyans analizi hem bölüm ve sınıf değişkenlerinin hem de etkileşimlerinin bağımlı değişkeni istatiksel olarak anlamlı seviyede etkilediğini göstermektedir. Ayrıca yapılan korelasyon analizi nöromit puanlarının yapay zeka bilgisi ve sınıf seviyeleri ile negatif ve anlamlı, yapay zeka bilgi puanlarının ise hem sınıf hem de not ortalaması ile pozitif ve anlamlı ilişki içinde olduğunu göstermiştir.
SONUÇ: Bulgular bilişsel bilim ile ilgili bölümlerde öğrenim gören öğrencilerin insan beynine dair yanlış inançlarının ve yapay zekâ hakkındaki doğru bilgilerinin bölüm ve sınıf seviyesiyle ilişkili olduğunu göstermektedir. Nöromitlerin ortalamada en az olduğu bölümler sırasıyla nörobilim, MBG, psikoloji, bilgisayar mühendisliği ve felsefedir. Yapay zekâ bilgisinin de ortalamada en yüksek olduğu bölümler sırasıyla MBG, bilgisayar mühendisliği, nörobilim, psikoloji ve felsefedir. Genel olarak da sınıf seviyesinin arttıkça nöromitlerin azaldığı ve yapay zekâ bilgisinin arttığı görülmüştür. Öğrencilerin akademik başarı durumlarının nöromit düzeyleriyle çok fazla ilişkili olmaması da yanlış inançların bilgiden ziyade başka faktörlerle ilişkili olduğu gerçeğini teyit etmektedir. Bu açıdan evrimsel psikoloji, öğrenme ve gelişimle ilgili evrilmiş ön yargıların tespiti ve iyileştirilmesinde işlevsel olabilir (Howard-Jones, 2014). Bu çalışmada elde edilen bulgular, özellikle insan beyni ve yapay zekâ konularında uzmanlaşan öğrencilerin mevcut bilgi ve inançlarının karşılaştırmalı olarak ortaya konmasına yardımcı olurken, alanda çalışan eğitmen ve araştırmacılar için yol gösterici mahiyettedir.
Atıf: Özdoğru, A. A., Tan, Ö. F. ve Abacı, E. (2018, Nisan). Bilişsel bilim alanlarında öğrenim gören üniversite öğrencilerinin insan beyni ve yapay zekâ hakkındaki bilgileri. 1. Uluslararası Evrimsel Psikoloji Kongresinde sunulmuş bildiri, İstanbul, Türkiye.
Asil Ali Özdoğru, Ömer Faruk Tan ve Emirhan Abacı
AMAÇ: Bilişsel bilim zihnin yapısını, işleyişini ve işlevini anlamayı hedefleyen disiplinler arası bir alandır. Psikoloji, felsefe, antropoloji, dilbilim, nörobilim ve bilgisayar bilimleri bu alanlarda yer almaktadır. Bu alanlarda yapılan çalışmalarda beyin ve zekâ konuları farklı açılardan incelenmektedir. Bu konular arasında insan beyni ve yapay zekâ son dönemlerde geliştirilen yöntem ve teknolojilerle çok daha ileri seviyede anlaşılabilmiştir. Her ne kadar bilim dünyasında bu konularda artan bir bilgi üretimi söz konusu olsa da genel olarak toplumda eksik ve yanlış bilgiler bulunmaktadır. Örneğin nöromitler, beynin mekanizmasına ve neler yapabileceğine dair sağlam bilimsel temelleri olmayan yanlış inanışlardır. Dünyanın farklı bölgelerinde üniversite öğrencisi ve öğretmenlerle yapılan çalışmalarda nöromitlerin oldukça yaygın olduğu görülmüştür (Rato et al., 2013). Bu çalışmada üniversitede bilişsel bilimle ilgili bölümlerde öğrenim gören öğrencilerin sahip oldukları nöromitler ve yapay zekâ hakkındaki bilgileri araştırılmıştır.
YÖNTEM: İstanbul’daki bir vakıf üniversitesinin Psikoloji, Felsefe, Moleküler Biyoloji ve Genetik (MBG), Bilgisayar Mühendisliği lisans ve Nörobilim yüksek lisans programlarında öğrenim gören toplam 502 öğrenciye (%74 kadın, yaş ort. 22) anket uygulaması yapılmıştır. Ankette sosyodemografik bilgi formuna ek olarak, Dekker ve arkadaşları (2012) tarafından geliştirilen ve Karakuş (2014) tarafından Türkçe’ye uyarlanan 32 maddelik nöromit ölçeği ile araştırmacılar tarafından geliştirilen 22 maddelik yapay zekâ bilgi testi kullanılmıştır.
BULGULAR: Nöromit ölçeği ve yapay zekâ testlerinden alınan puanlar yüzde olarak hesaplanarak katılımcıların nöromit ve yapay zekâ bilgi seviyeleri ortaya çıkarılmıştır. Tüm katılımcıların ortalama nöromit yüzde puanı 52,1 (SS=9,90), yapay zekâ bilgi puanı ise 47,4 (SS=11,7) bulunmuştur. Bölüm ve sınıf bağımsız değişkenleri ile nöromit ve yapay zekâ bilgisi bağımlı değişkenleri arasında yapılan iki yönlü varyans analizi hem bölüm ve sınıf değişkenlerinin hem de etkileşimlerinin bağımlı değişkeni istatiksel olarak anlamlı seviyede etkilediğini göstermektedir. Ayrıca yapılan korelasyon analizi nöromit puanlarının yapay zeka bilgisi ve sınıf seviyeleri ile negatif ve anlamlı, yapay zeka bilgi puanlarının ise hem sınıf hem de not ortalaması ile pozitif ve anlamlı ilişki içinde olduğunu göstermiştir.
SONUÇ: Bulgular bilişsel bilim ile ilgili bölümlerde öğrenim gören öğrencilerin insan beynine dair yanlış inançlarının ve yapay zekâ hakkındaki doğru bilgilerinin bölüm ve sınıf seviyesiyle ilişkili olduğunu göstermektedir. Nöromitlerin ortalamada en az olduğu bölümler sırasıyla nörobilim, MBG, psikoloji, bilgisayar mühendisliği ve felsefedir. Yapay zekâ bilgisinin de ortalamada en yüksek olduğu bölümler sırasıyla MBG, bilgisayar mühendisliği, nörobilim, psikoloji ve felsefedir. Genel olarak da sınıf seviyesinin arttıkça nöromitlerin azaldığı ve yapay zekâ bilgisinin arttığı görülmüştür. Öğrencilerin akademik başarı durumlarının nöromit düzeyleriyle çok fazla ilişkili olmaması da yanlış inançların bilgiden ziyade başka faktörlerle ilişkili olduğu gerçeğini teyit etmektedir. Bu açıdan evrimsel psikoloji, öğrenme ve gelişimle ilgili evrilmiş ön yargıların tespiti ve iyileştirilmesinde işlevsel olabilir (Howard-Jones, 2014). Bu çalışmada elde edilen bulgular, özellikle insan beyni ve yapay zekâ konularında uzmanlaşan öğrencilerin mevcut bilgi ve inançlarının karşılaştırmalı olarak ortaya konmasına yardımcı olurken, alanda çalışan eğitmen ve araştırmacılar için yol gösterici mahiyettedir.Atıf: Özdoğru, A. A., Tan, Ö. F. ve Abacı, E. (2018, Nisan). Bilişsel bilim alanlarında öğrenim gören üniversite öğrencilerinin insan beyni ve yapay zekâ hakkındaki bilgileri. 1. Uluslararası Evrimsel Psikoloji Kongresinde sunulmuş bildiri, İstanbul, Türkiye.
