Pozitif Psikoloji Kongresi

Çok Boyutlu Mizah Duygusu Ölçeği: Bir Güncelleme

Asil Ali Özdoğru

Mizah, çağlar boyunca felsefe, edebiyat, eğitim ve psikoloji gibi birçok farklı alanda incelenip tartışılmış bir kavramdır. Psikolojik açıdan mizah, psikanalitik kuramdan pozitif psikolojiye kadar birçok bakış açısı ve alt alanda incelenmiştir. Bir kişilik özelliği olarak görülen mizah duygusu, bireylerin mizah algılarını, üretimlerini ve kullanımlarını kapsayan bir kavramdır. Mizah duygusu ile ilgili alanyazında farklı kavramsallaştırma ve ölçüm araçları mevcuttur. Çok Boyutlu Mizah Duygusu Ölçeği (ÇBMDÖ), Thorson ve Powell (1993) tarafından geliştirilen 24 maddelik beşli Likert tipi bir özbildirim ölçeğidir. Aslan ve arkadaşları (1999) tarafından Türkçe’ye uyarlanan ölçeğin, genel bir mizah duygusu puanının yanı sıra, mizah üretme, mizah kullanarak başa çıkma, mizah üreten kişilere karşı tutum ve mizahı değerlendirme adında dört alt boyutu vardır. Ölçeğin uyarlandığı zamandan bu yana araştırmalarda kullanımına pek rastlanılmamıştır. Bu çalışmada, ÇBMDÖ maddeleri ve faktör yapısı yeni bir örneklem üzerinde güncellenmiştir. Ölçeğin iki maddesinin yenilenerek 479 üniversite öğrencisine uygulanmasıyla elde edilen veri temel bileşenler analiziyle incelenmiştir. Sonuçlar dört faktörlü yapıyı desteklemekte ve ÇBMDÖ’yü yetişkinlerin mizah duygusunu ölçmede kullanılabilecek bir ölçek olarak araştırmacı ve uygulamacıların dikkatine sunmaktadır.

Atıf: Özdoğru, A. A. (2017, Mayıs). Çok Boyutlu Mizah Duygusu Ölçeği: Bir güncelleme. 2. Avrasya Pozitif Psikoloji Kongresi'nde sunulmuş bildiri, İstanbul, Türkiye.

APD BeMaS-T

BeMaS Haset ve Gıpta Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Dilsel Eşdeğerlik, Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması

Yasemin Çırpan ve Asil Ali Özdoğru

Psikoloji literatüründe haset ilk olarak psikanalitik yaklaşım tarafından çalışılmaya başlanmakla beraber, bu çalışmalar kavramsallaştırma ve tanımlama ile sınırlı kalmış ve ölçüm çalışmaları ancak son yıllarda gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Literatür taramalarında bulunan diğer dillerde geliştirilmiş ölçekler incelendiğinde, yaygın olarak kullanılan ölçeklerin haseti sadece kötücül boyutuyla ele aldığı ve Türkçede gıpta olarak nitelendirilen, hasetin güdüleyici, olumlu boyutunu ölçmediği görülmüştür. İngilizce olarak 2015 yılında geliştirilen BeMaS (Benign and Malicious Envy Scale) Haset ve Gıpta Ölçeği bu anlamda hasetin hem olumlu, hem de olumsuz boyutunu ölçen ilk ölçektir. Bu çalışmada, belirtilen haset ölçeğinin Türkçe uyarlama, güvenilirlik ve geçerlilik çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Dilsel eşdeğerlik çalışmasında 44 İngilizce okutmanına, üç hafta ara ile Türkçe ve İngilizce formlar uygulanmıştır. Güvenilirlik ve geçerlilik analizleri için uygulanan anketlere katılan 422 kişi 18-65 yaşları arasında, katılımcıların %64’ü kadın ve yaş ortalaması 32.92’dir. Analizlerde kullanılan t testi ve Pearson korelasyon sonuçları dilsel eşdeğerliğin sağlandığını göstermektedir. Kullanılan test-tekrar test, Cronbach alfa iç tutarlılık ve madde analizleri de ölçeğin güvenilirliğinin yüksek olduğunu göstermektedir. Geçerlilik analizleri için uygulanan açımlayıcı ve çoklu özellik çoklu yöntem bulguları ölçeğin iki faktörlü bir yapıda ve kabul edilebilir düzeyde uyum indekslerini sağladığını göstermektedir. Ölçeğin yakınsama geçerliliği için haset ve gıpta ile sosyal karşılaştırma yönelimi arasındaki korelasyon incelenmiş ve anlamlı bir ilişki elde edilmiştir. Ölçeğin ayırt edici geçerliliği için yapılan analizlerde haset boyutunun nevrotisizm ve benlik saygısı ile pozitif yönlü, şükür ile negatif yönlü anlamlı ilişkileri olduğu görülmüştür. Bu araştırmanın bulguları BeMaS-T Haset ve Gıpta Ölçeğinin yetişkinlerde haset ve gıpta eğilimlerini ölçebilen, dilsel açıdan eşdeğerliği olan, güvenilir ve geçerli bir ölçüm aracı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Haset, gıpta, ölçek uyarlama, geçerlilik, güvenilirlik

Atıf: Çırpan, Y. ve Özdoğru, A. A. (2017). BeMaS Haset ve Gıpta Ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Dilsel eşdeğerlik, güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18, 577-585. http://dx.doi.org/10.5455/apd.256664


Turkish Adaptation of BeMaS Benign and Malicious Envy Scale: Transliteral Equivalence, Reliability and Validity Study

Yasemin Çırpan and Asil Ali Özdoğru

Even though the psychoanalytic approach was the first to study envy in psychology literature, those studies were limited to conceptualization and definition where studies of measurement have been carried out only in recent years. In the literature search, when the scales developed in different languages have been examined, it was seen that the commonly used scales evaluate envy only with its malicious dimension and do not measure motivating and positive dimension of envy, which is referred to as “gıpta” in Turkish. Benign and Malicious Envy Scale (BeMaS) that was developed in 2015 is the first scale to measure envy both with its positive and negative dimension. In this study, Turkish adaptation, reliability and validity studies of the aforementioned envy scale have been implemented. In the transliteral equivalence study, Turkish and English forms have been administered to 44 English instructors with a 3-week interval. For the reliability and validity analyses, 422 individuals between the ages of 18 and 65 participated in the surveys of whom 64% was female and mean age was 32.92. Results of t test and Pearson correlation analyses showed that transliteral equivalence was supported. Test-retest, Cronbach alpha internal consistency, and item analyses also showed that the scale had high levels of reliability. Results of the exploratory and multitrait-multimethod analyses used for the validity study indicated that the scale consisted of two factors and achieved acceptable levels of fit indices. For convergent validity, the correlation between malicious-benign envy and social comparison orientation was examined and a significant relation was observed. In the analyses used for divergent validity, malicious envy was found to be in a positive correlation with neuroticism and self-esteem and significantly negatively correlated with gratitude. Results of this study revealed that BeMaS-T Benign and Malicious Envy Scale is a transliterally equivalent, reliable, and valid tool that can measure dispositional benign and malicious envy in adults.

Keywords: Malicious envy, benign envy, scale adaptation, validity, reliability

Citation: Çırpan, Y., & Özdoğru, A. A. (2017). Turkish adaptation of BeMaS Benign and Malicious Envy Scale: Transliteral equivalence, reliability and validity study [Abstract]. Anatolian Journal of Psychiatry, 18, 577-585. http://dx.doi.org/10.5455/apd.256664